Thành tựu nổi bật trong 5 năm qua là việc triển khai có hiệu quả chương trình Vitamin A, đẩy lùi được bệnh mù dinh dưỡng mà trước đây hàng năm có khoảng 5 đến 7 ngàn trẻ bị đe dọa mù vĩnh viễn do thiếu vitamin A. Tỷ lệ khô loét giác mạc hoạt tính dẫn tới mù loà từ chỗ 7 lần cao hơn so với ngưỡng quy định của Tổ chức Y tế thế giới, nay giảm xuống thấp hơn mức có ý nghĩa sức khoẻ cộng đồng. Hàng năm có khoảng 94-97% trẻ em trong độ tuổi từ 6-36 tháng được uống viên nang Vitamin A liều cao định kỳ 6 tháng một lần. Hiện nay, thiếu vitamin A thể tiền lâm sàng vẫn còn cao (10,8% ở trẻ em và trên 50% ở bà mẹ nuôi con bú). Thiếu vitamin A thể tiền lâm sàng có liên quan tới bệnh tật và tử vong. Nguyên nhân chính dẫn đến thiếu Vitamin A là do khẩu phần ăn còn ít các loại thực phẩm giàu Vitamin A, lượng dầu ăn và chất béo còn thấp.
1. Khuyến cáo hướng dẫn sử dụng chung về vitamin A
Có 2 loại vitamin A được tìm thấy trong chế độ ăn.
Vitamin A đã chuyển hoá (preformed vitamin A) có trong các sản phẩm động vật như thịt, cá, gia cầm và các sản phẩm từ sữa. Một loại khác là tiền vitamin A có trong các thực phẩm có nguồn gốc thực vật như trái cây và rau quả. Loại tiền vitamin A phổ biến nhất là beta-carotene.
Vitamin A cũng có bán ở dạng chế phẩm bổ sung, thường ở dạng retinyl acetate hoặc retinyl palmitate (vitamin A đã chuyển hóa), beta-carotene (tiền vitamin A) hoặc sự kết hợp của vitamin A đã chuyển hóa và tiền vitamin A.
Để hỗ trợ sự hấp thụ vitamin A, người sử dụng cần bổ sung một số chất béo trong chế độ ăn uống. Điều quan trọng là không nên nấu quá chín thực phẩm, vì điều này làm giảm hàm lượng vitamin A.
Ủy ban Thực phẩm và Dinh dưỡng của Viện Y học Hoa Kỳ đưa ra các giá trị về lượng tiêu thụ tham khảo (Dietary Reference Intakes – DRIs) cho vitamin A như sau:
Trẻ sơ sinh (liều lượng đầy đủ, adequate intake – AI):
0 – 6 tháng tuổi: 400 mcg/ngày
7 – 12 tháng tuổi: 500 mcg/ngày
Lượng tiêu thụ khuyến nghị (Recommended Dietary Allowance – RDA) đối với vitamin là hàm lượng của từng loại vitamin mà mọi người cần nhận được mỗi ngày. Lượng tiêu thụ khuyến nghị (RDA) đối với các loại vitamin được xem là mục tiêu cho mỗi người.
Lượng tiêu thụ khuyến nghị (RDA) đối với trẻ em
1 – 3 tuổi: 300 mcg/ngày
4 – 8 tuổi: 400 mcg/ngày
9 – 13 tuổi: 600 mcg/ngày
Lượng tiêu thụ khuyến nghị (RDA) đối với:
Nam từ 14 tuổi trở lên: 900 mcg/ngày
Nữ từ 14 tuổi trở lên: 700 mcg/ngày
Mang thai ở tuổi 14-18 tuổi: 750 mcg/ngày
Phụ nữ mang thai từ 19 tuổi trở lên: 770 mcg/ngày
Phụ nữ cho con bú từ 14-18 tuổi: 1.200 mcg/ngày
Phụ nữ cho con bú từ 19 tuổi trở lên: 1.300 mcg/ngày
2. Nguồn thực phẩm giàu vitamin A nhất
- Gan bò.
- Dầu gan cá
- Khoai lang
- Cà rốt
- Đậu mắt đen (tên tiếng Anh là Black-eyed peas)
- Rau bina
- Bông cải xanh
- Ớt chuông hay ớt ngọt
- Trái xoài
- Dưa lưới
- Nước ép cà chua
- Cá trích
